Un monopoliu (del griegu μόνοϛ mónos 'unu' y πωλέιν pōléin 'vender') ye una situación de privilexu llegal o fallu de mercáu, nel cual esiste un productor o axente económicu (monopolista) que tien un gran poder de mercáu y ye l'únicu nuna industria dao que tien un productu, bien, recursu o serviciu determináu y estremáu.
Por que esista un monopoliu, ye necesariu qu'en dichu mercáu nun esistan productos sustitutivos, esto ye, nun esiste nengún otru bien económicu que pueda reemplazar el productu determináu y, poro, ye la única posibilidá que tien el consumidor de mercar. Suel definise tamién como «mercáu nel que solo hai un vendedor», pero dicha definición corresponderíase más col conceutu de monopoliu puru.
El monopolista controla la cantidá de producción y el preciu, anque non de manera simultánea, yá que la eleición de la producción o del preciu determina la posición que se tien respectu al otru; vale dicir, el monopoliu podría determinar en primer llugar la tasa de producción que maximiza les sos ganancies pa depués determinar, por aciu l'usu de la curva de demanda, el preciu máximu que puede cobrase pa vender dicha producción.[1]
Dende un puntu de vista económicu, si'l monopoliu ye maximizador d'utilidaes, a diferencia de lo qu'asocede na competencia perfecta, enfrentar a una curva de demanda de rimada negativa. Al nun ser horizontal, nunca va operar de manera voluntaria siempres que l'ingresu marxinal (IMg) sía inferior a cero, entá si los costos de producción fueren iguales a cero, yá que siempres va esistir l'alternativa d'amenorgar la producción, aumentando d'esta miente los ingresos y, poro, les ganancies que percibe. N'efeutu, cuando 0 < η < –1 (elasticidá aprecio de la demanda inelástica), tiense que l'ingresu marxinal ye negativu, polo que'l monopolista nunca va decidir operar naquella porción de la curva de demanda.[1]
Nesti contestu, el costu marxinal de la monopolista —medría del costu total cuando se varia nuna unidá la producción— representa la ufierta total del mercáu, polo que puede afirmase que nun esiste curva d'ufierta por cuenta de que la rellación biunívoca ente cantidá y preciu sume.[2] Poro, l'ingresu mediu (IMe) del monopolista —o'l preciu por unidá vendida— nun ye más que la curva de demanda del mercáu. Pa escoyer el nivel de producción maximizador del beneficiu, el monopolista hai de conocer les sos curves d'ingresu marxinal (variación qu'esperimenta l'ingresu cuando la ufierta varia nuna unidá) y de costu mediu.